Doede T. Jongeling
Pake Doede en Pake Thys, foto vóór 1950
In het fotoboek van Stientje Vroom-Jongeling zitten deze twee foto’s. Al eerder is in deze rubriek een greep uit dat boek gedaan, door Stientje samengesteld en van aantekeningen voorzien voor haar kleinkinderen.
Bij deze foto staat “Pake Doede”. Hiermee bedoelt zij natuurlijk haar vader Doede Thyses Jongeling, getrouwd met Adriaantje Holwerda. Zij woonden in het straatje tegenover de voormalige gereformeerde kerk, waar zij een winkeltje dreven.
De tweede foto is door haar voorzien van de aantekening “Pake Thys”. Met dit bijschrift maakt zij het ons moeilijk want is dit dan de vader van moeder Adriaantje? Dus een Thys Holwerda? Dat blijkt niet te kloppen want een Thijs Holwerda woonde er niet in Easternijtsjerk. Stientje zal waarschijnlijk haar eigen pake bedoeld hebben, Thys Tjeerds Jongeling, overleden in november 1938; ze had dus moeten schrijven: “Oerpake Thys”, immers het fotoboek was bedoeld voor haar kleinkinderen.
“Pake Doede” staat op voor mij persoonlijk bekend terrein, namelijk in mijn voortuin! Hij is bezig met het wieden van de aardappelen op een stuk land dat bekend stond als “De Kegen”. Met “keech” wordt buitendijks aangeslibde grond bedoeld en dat kan kloppen omdat De Lyts Ein lang geleden een zeedijk was. De sloot tussen dit land en de weg was nog aanwezig maar de sloot aan de andere kant van de weg, tussen de huizen en de weg, was reeds gedempt.
Het huis op de achtergrond is De Lyts Ein nummer 17, thans bewoond door Henri en Douwina de Meer. Lange tijd woonden Ype en Anna Heeringa-Buurmans hier, de foto is ook uit hun tijd. Dat er intussen het een en ander aan het pand is veranderd, mag blijken uit vergelijking met de derde foto.
Allereerst het schuurtje. De houten gevel is verdwenen en het geheel is nadien in (nog steeds zichtbare lichtere) steen opgetrokken. De contouren van de grote deur zijn behouden gebleven maar daar is een kleinere garagedeur in geplaatst. De twee schuine kanten van het dak zijn gelijk met de zijgevels opgetrokken om ruimte op de zolder te verkrijgen. Maar het mooiste verschil is toch het verdwijnen van de aanbouw naast de voordeur, op de foto direct achter de hoed van Pake Doede. Er is mij verteld dat daar vroeger een kleine stal was waar twee koeien konden staan. Na een verbouwing is er in het achterhuis een ruimere stal gekomen en werd er op de plaats van de rechtgetrokken uitbouw een keuken gerealiseerd. Nog steeds is deze verbouw aan de nieuwere steen te herkennen.
De tweede foto is inderdaad van Thys Jongeling. Thys en Grytsje woonden aan It Lykpaad, nu Foeke Sjoerdsstrjitte, in het allerlaatste (erg kleine) huis. Dat huis is nu verdwenen maar stond in de tuin van nummer 13, het vrijwel geheel vervallen huis waar Jelle en Anneke de Jong woonden. Dat huis wordt trouwens nog steeds bewoond. De foto is gemaakt naast het hek dat daar (wel vernieuwd) nog steeds staat in de richting van Doktersfiif. Omdat daar toen nog geen huizen stonden, kijk je over het land naar de achterkant van de huizen aan de Langgrousterwei. Daar stonden acht woning-wetwoningen (de reade húskes), die inmiddels ook al weer zijn verdwenen; nu is er een plantsoentje met daarom heen de huizen gesitueerd.
(Pake Thys was eerst getrouwd met Hylkje Boltjes en later met haar zuster Stijntje Boltjes. Grietje was mogelijk een huishoudster, na de dood van Thys ging zij naar Peazens)
Colofon
De Doarpsskille, maart 2009
