It Set
Dit bruggetje over de Peazens verbindt het dorpsgebied van Nes met dat van Easternijtsjerk, ter hoogte van het boerderijtje aan het Ald Each (precies tussen Bollingwier en Ald Tún). Het werd vanouds vooral gebruikt door boeren van Nes die land aan de ‘andere’ kant van de Peazens hadden liggen. Dat het Zet al heel oud is, bewijst het kleine kaartje uit 1829 toen de grens tussen Oost- en Westdongeradeel precies werd bepaald in het kader van de totstandkoming van het kadaster. Boer Hartman Dirks Hartmans uit Nes had zes stukken land in eigendom aan de Easternijtsjerkster kant van de Peazens (zie op de tekening) en betaalde zijn lasten in de gemeente Westdongeradeel, dus zouden die zes stukken land moeten behoren tot kadastraal Nes. Dat ging niet door want bij Koninklijk Besluit werd de Peazens als grens bepaald tussen Oost en West. Op het kaartje staat ‘Zet’ aangetekend als oversteekplaats. Voor de scheepvaart betekende het bruggetje een belemmering want zij moesten zelf de planken verwijderen voordat ze door konden varen naar de Opslag in Easternijtsjerk of naar het dorp Peazens. Ze konden trouwens wel de mast laten staan want in het midden van het bruggetjes was een opening gelaten waar planken overheen lagen. De schipper haalde de planken weg, voer er met zijn schip langs en legde de planken weer op de goede plek terug!
Als Easternijtsjerksters werd gevraagd hoe het met ze ging, was steevast het antwoord: “Fierder wol goed, mar it skip mei jild leit foar it set.”
Tot voor 20 jaar kon je het Zet op drie manieren bereiken: vanaf de boerderij waar nu Breteler woont (op het kaartje rechtsboven), via de Jagyn, een landweggetje ongeveer vanaf de opslag bij Bollingwier en vanaf de Grienewei/Ald Tún in het verlengde van De Buorren. Om eens te kijken of het Zet er nog steeds is, heb ik geprobeerd het Zet via de ingang Griene Wei te bereiken en wat blijkt? Een (kleine) sloot verhindert de toegang, datzelfde geldt de oude toegang vanaf het Ald Each. Met een sprong is die sloot te bedwingen en zo kon de foto van het zet gemaakt worden: het is er nog! Het wordt nog steeds door Nesser boeren gebruikt getuige de brede ijzeren rijplaten die de balken versterken. Het landweggetje Jagyn is ook verdwenen, net als de oude terp (vlakgeschoven) van ’t Oogh, tot 1832 de pastorieplaats van Easternijtsjerk.
De conclusie is dat het land aan de Peazens tussen Bollingwier, Grienewei en Ald Tún in drie parten is verdeeld door sloten en het Zet alleen nog maar via Nesser grondgebied bereikt kan worden.
Veel Easternijtsjerksters hebben nog herinneringen aan It Set:
Janke Elzinga-Bosma: Hier gingen we wel heen te vissen!
Mintsje Jongeling: Prachtig kuierpaadsje, foaral sneins ronnen in protte minsken by Bollingwier der yn en by boer Feitsma lâns sa wer nei hûs.
Roelof Holtewes: gauris sitten mei myn angeltsje.
Gerrit Holwerda: Hier hadden wij vroeger ons vlot liggen en dat werd helaas meerdere keren door Boer Gas vernield.
Jacob van der Veen: Boer Feitsma wit ik noch wol. Gauris mei ús heit op de combine oer it brechje riden.
