Marten Aetzes de Jong - In Memoriam
Op 16 maart 1992 overleed Marten Aetzes de Jong te Rijnsburg op 85-jarige leeftijd. Hij werd geboren op 10 januari 1907 als zoon van Aetze de Jong, boer op de boerderij Langgrousterwei 47. Later woonden daar Anne de Beer en zijn gezin en als laatste Ljibbe Weidenaar waarna, na de afbraak van de boerderij, de vrijgekomen ruimte werd gebruikt als parkeerterrein van Holland Crop. Zijn vrouw Riemke werd een klein stukje verderop de Langgrousterwei geboren in een klein huisje dat voorheen voorbij Meirink stond en later afgebroken werd.
Na hun huwelijk kwamen ze in Vlissingen terecht omdat Marten de Jong in de graanhandel zat. Het voldeed het jonge paar daar in Zeeland niet echt en dus kwamen ze terug naar Fryslân. Eerst een paar jaar in Nijewier voor ze in mei 1939 in één van de ‘Reade Húskes’ in Easternijtsjerk een plekje vonden. Deze acht woningen in blokjes van twee werden in 1919/1920 door de pas opgerichte Woningstichting van Oostdongeradeel als huurwoningen gebouwd.
Ook toen was Marten weer druk bezig in de graanhandel en daar had hij opslag voor nodig. Daarom liet hij aan de andere kant van de weg een loods bouwen, nu Langgrousterwei 39, een woonhuis. Het graan van de boeren werd in die loods opgeslagen, kwam op een zeef terecht om onkruid en dergelijke te verwijderen; dit noemde men ‘it koarn wine’.
Het ging echter niet zo best met zijn graanhandel in een tijd dat alles maar groter en groter moest en daarom werden Marten en Riemke er ook nog schoolschoonmakers bij. In diezelfde tijd kwam meester Machiel naar de Foeke Sjoerds Skoalle. Hij had van de kinderen al gehoord dat ‘Marten Top’ alle dagen op school kwam om de boel schoon te maken. Toen Machiela De Jong de eerste keer tegenkwam, stelde Marten zich voor met: ‘Ik bin de skoalskjinmakker’ waarop Machiela zei: ‘Dus dan binne jo Marten Top, no ik bin de nije skoalmaster.’ Machiela had helemaal niet in de gaten dat ‘Top’ een bijnaam was! Nou trok Marten zich daar helemaal niks van aan, hij kon wel wat hebben, was eigenlijk een man die steeds veel plezier had. Dan glinsterden zijn oogjes achter de brilleglazen!
In het dorpsleven was Marten de Jong erg actief. In de jaren vijftig van de vorige eeuw heeft hij heel veel gedaan om de kleuterschool en het dorpshuis gerealiseerd te krijgen. Hij kwam vrijwel elke week even naar het gemeentehuis om te vragen hoever de plannen waren opgeschoten. De ambtenaren zagen hem daar op het laatst aankomen en het verhaal gaat dat ze hem toen zijn zin maar hebben gegeven om van die aanhouder af te komen (maar dat zal wat overdreven zijn!).
In ieder geval kreeg Marten zijn zin met de realisatie van de kleuterschool in 1959 en het dorpshuis in 1965.
Er was nog een terrein waarop hij actief was: hij had een bibliotheek vol boeken in zijn hok staan toen hij aan de Griene Wei woonde. Daar konden de mensen in het dorp die boeken lenen in een tijd dat er nog geen bibliobus was (of een collectie in de Wrâldwizer, zoals nu). Waar hij zelf de boeken vandaan haalde, is niet duidelijk, gedacht wordt aan iemand uit Nijewier of van de Jongelingenvereniging.
Op een gegeven moment raakte hij zijn graanhandel kwijt en werd hij portier bij een groenteverwerkingsbedrijf in Rijnsburg. Daar zou hij zijn verdere leven blijven wonen. Toch kon hij zijn geboortedorp niet vergeten. Zo werd hij lezer van dorpskrant De Doarpsskille, schonk hij een voorzittershamer aan een vereniging en toen U.D.I. 60 jaar bestond, liet hij vanuit Rijnsburg een zelfgemaakt schilderijtje bezorgen met het getal 60 er op. Zelfs in het verre Rijnsburg waren zijn gedachten bij een jubilerende vereniging in Easternijtsjerk !!
