Ontstaan Christelijke School

©: RT, 1935

Op 13 april 1865 stapt een aantal mannen naar de boerderij van Gerrit Sjolles Sinia aan de Ropsterwei. Van Sinia is bekend dat hij lid is van de in 1854 opgerichte ‘Vrienden der Waarheid’, een vereniging van gelijkgestemde orthodoxe gelovigen die vinden dat de sfeer in de Hervormde Kerk na 1816 steeds liberaler is geworden; zij willen de oude belijdenisgeschriften weer een plaats geven in de kerk. Als de mannen, ook (bijna) allemaal lid van de Waarheidsvrienden, de opkamer van de boerderij binnenkomen zit daar een voor hen onbekend persoon. Het is de heer Van Emmerik, rondreizend agent van de Vereniging Christelijk Nationaal Onderwijs (1860). Van Emmerik houdt een gloedvol pleidooi voor de oprichting van een eigen christelijke school nu de neutrale openbare school niet meer zorgt voor de juiste christelijke opvoeding.

Er wordt lang en breed gediscussieerd en aan het einde van de bijeenkomst ligt er een document op tafel met de ‘Statuten der vereeniging tot bevordering van Christelijk Nationaal Schoolonderwijs te Nijkerk, Metslawier, Nijawier en Nes’, getekend door G.S. Sinia, Y.D. Stiemsma, A.A. Blom, P.M. van Eizenga en J.P. Jager. Het zijn de door de bijeenkomst benoemde bestuursleden van de nieuwe vereniging.

Nadat koninklijke goedkeuring van de vereniging is bekomen, moet de volgende stap genomen worden: het bouwen van een schoolgebouw. Daartoe is veel geld nodig maar van de f 2,50 per jaar contributie die de leden betalen, is dat onmogelijk en de financiering van de plannen raakt in het slop. De ommekeer komt in 1867 als er een bijeenkomst door het bestuur wordt georganiseerd in de schuur van Pieter M. van Eizenga. Spreker is ds. Ploos van Amstel uit Eanjum. In Eanjum is ook in 1865 een chr. schoolvereniging opgericht, maar daar is onder de bezielende leiding van dominee Ploos van Amstel al in 1866 een schoolgebouw opgericht (in een verbouwde wagenschuur). Ploos van Amstel houdt een gloedvolle en emotionele rede over de noodzakelijkheid van een eigen christelijke school waarin de ouders het voor het zeggen hebben.

Nu durft het bestuur het aan om een intekenactie te houden langs de deuren van gelijkgestemden in het dorp waarbij het prachtige bedrag van f 5000,- wordt opgehaald, 3000 tegen 4% rente en de rest renteloos. Nu gaat het snel, er wordt land aangekocht, de aanbesteding vindt plaats en de aannemer begint met de werkzaamheden. Dan blijkt dat er toch nogal wat tegenstand in het dorp wordt ondervonden: wat de arbeiders overdag aan de muren metselen, wordt ’s nachts door tegenstanders van ‘de tweede school in het dorp’ weer afgebroken!

Het bestuur strikte Abraham Meijer als eerste schoolhoofd. Hij kwam van Velsen, maar was ook hoofd geweest in Wânswert misschien dat Sinia hem daarvan kende. Meijer was trouwens na een jaar al weer weg; het was een rusteloze man die op vele plaatsen als eerste schoolhoofd van een christelijke school fungeerde. Hij nam op 30 januari 1868 zijn intrek in het gereedgekomen schoolhuis.

De opening van de school op 3 maart 1868 werd gehouden in de schuur van bestuurslid Anne Blom omdat de school nog niet klaar was, al namen er diezelfde dag een 800 mensen een kijkje in het vrijwel afgebouwde schoolgebouw dat uit één lokaal bestond. De 60 leerlingen die de nieuwe school bezochten, kwamen niet alleen uit Easternijtsjerk, maar ook uit Wierum, Nes, Peazens, Ljussens, Mitselwier en Nijewier. Mede daardoor werd de school al gauw te klein, kwam er in 1890 een tweede onderwijzer en in 1898 een derde: de school werd toen door houten wanden in drieën gedeeld. Er gingen 155 of meer kinderen naar de school, volgens de verhalen zaten ze soms met z’n zevenen in één bank!

Daarom werd er in 1902 een nieuwe school gebouwd, deze keer uit drie lokalen bestaand. Er bezochten 202 kinderen dit nieuwe gebouw, een aantal dat in de volgende jaren langzaamaan achteruit ging omdat er in de naburige dorpen ook christelijke scholen werden gebouwd. Ten slotte werd in 1950 het derde schoolgebouw neergezet, Foeke Sjoerds Skoalle genaamd, een gebouw dat binnenkort zal worden vervangen door een nieuw gebouw voor basisschoolkinderen van Easternijtsjerk, Nes en Nijewier. Dat gebouw zal de naam Wrâldwizer dragen.

Bij de foto: Links het schoolgebouw uit 1902, rechts de opvolger uit 1950, foto 1953.