Gebouwen

Aan het ontbreken van bomen op het kerkhof bij de Sint Cecilia is te zien dat deze foto na de oorlog is gemaakt (in 1963). Kerkvoogd Gerrit Gardenier schrijft in de notulenboeken van de kerk over de oorzaak daarvan:  ‘In den winter van 1944-1945, de laatste winter van de Duitsche bezetting, bestond er in ons dorp groot gebrek aan brandstof, aangezien heelemaal geen kolen of turf werd aangevoerd. Degene, die één of meer boomen op hun erf hadden, offerden deze voor verwarming en eten koken, doch een groot deel van de bevolking was hiervan verstoken. Om diefstal van hekken, stekken, telefoon- en radiopalen zooveel mogelijk te beteugelen, werd op initiatief van de beide kerkeraden van ons dorp, een commissie gevormd, welke van de ingezetenen, die ruim van boomen waren voorzien, voor 6 cent per kilo boomen kochten. Deze werden dan voor rekening van bovenvermelde commissie gerooid en in stukken gezaagd en voor 9 cent per kilo gedistribueerd aan hen die beslist gebrek hadden. Onze kerkvoogdij heeft voor dit doel 2 boomen op het kerkhof en 1 in de pastorietuin afgestaan.Om dezelfde reden, heeft onze kerkvoogdij in de maand Mei, dus na de bevrijding van ons land, aan 19 gezinnen van onze gemeente 80 kilo en aan 7 gezinnen elk 50 kilo verstrekt, tegen de prijs van 5 cent per kilo.  Oosternijkerk, 21 Mei 1945. G. Gardenier, Adm. kerkvoogd.’ Gelukkig werden de prachtige rode beuk en de majestueuze essen niet gerooid in de pastorietuin en kunnen we daar ieder voorjaar nog van genieten als de lichte bijna doorzichtige blaadjes weer aan die bomen verschijnen!!

De Sint Cecilia in 1722.Dit is de oudst bekende tekening van de Sint Cecilia. De tekening is gemaakt door Jacob Stellingwerf die in de beginjaren 20 van de 18e eeuw stad en land afreisde om tekeningen te maken van kerken, staten en stinzen en andere bijzondere gebouwen. Wat de kerk van Easternijtsjerk betreft, lijkt het erop dat hij wat aan het fantaseren is geslagen want aan zijn tekening van de toren mankeert nogal wat! Zo heeft hij in drie geledingen onder  de galmgaten uitsparingen getekend terwijl er in werkelijkheid alleen maar smalle muurspleten zijn. Ook de trapgevel van het zadeldak lijkt aan zijn fantasie ontsproten. Nog opvallender is de ingang aan deze zuidkant, die er nu niet is en waarvan geen sporen gevonden zijn. Jammer is dat hij bomen heeft getekend waar de bouwnaad te zien kon zijn (ontstaan nadat het schip van de kerk in de 15e  eeuw werd verlengd). Dat hij echt wel goed kon tekenen bewijst zijn Heemstra State te Moarre in 1723, dat als voorbeeld kan dienen.  De Sint Cecilia, 1928.Twee honderd jaar later is dit de oudst bekende foto van het hervormde kerkgebouw. De foto komt uit een particuliere verzameling en werd gemaakt vanaf het balkon van de tegenover liggende hervormde pastorie. De foto is genomen van de noordoost kant anders zouden de verschillen met de tekening van Jacob Stellingwerf uit 1722 goed te zien zijn. Het is niet heel duidelijk te zien maar de deur aan de oostkant was toen nog niet ingebroken, dat gebeurde in 1935. De muurtjes rondom het kerkhof waren er nog niet, hier lijkt een heg als afscheiding gebruikt te zijn met aan de buitenkant daarvan een ijzeren hek met spijlen.

Iets meer dan 60 jaar geleden stond de in 1913 gebouwde hervormde pastorie er toch wel wat anders bij, wat ‘kaler’, zou je kunnen zeggen. Zo is de sinds een aantal jaren herstelde cirkel met buxus recht voor de ingang hier nog niet te zien en ook het magere hekje met wat struikjes is intussen vervangen door een robuuster hek met spijlen. Een essenboom aan de linker kant en eentje aan de rechterkant zijn gesneuveld door ouderdom. Hier niet te zien maar de prachtige rode beuk staat er nog steeds, tegenwoordig net buiten het hek van de pastorietuin gelegen.  Links op de foto lijkt een zomerhuisje zichtbaar, maar helemaal zeker is dat niet want daar staat sinds 1956 het bankgebouw, intussen als woning bewoond. Op de tweede foto is het prieeltje beter zichtbaar.Het prieeltje herinnert aan het laatste oorlogsjaar toen op 16 januari 1945 Foppe Hendriks Heeringa daarin door de Duitsers werd opgesloten. Intussen werd de pastorie overhoop gehaald op zoek naar onderduikers. Onderduiker Tjeerd Tilkema werd niet gevonden, maar zijn schuilplek wel. Daarom werd dominee Cnossen ook opgepakt en samen met Foppe Heeringa op een overvalwagen afgevoerd naar het Blokhuis in Leeuwarden.