Ald Each
Easternijtsjerksters hadden voorheen (of de ouderen nu nog?) de gewoonte om overal ‘âld’ (oud) voor te zetten. Zo werd ’t Each al gau Âld Each en De Tunen werd ‘Âld Tún’. Maar ook voor andere onderwerpen werd geregeld ‘âld’ gezet. Het mooiste voorbeeld is wel gebezigd door een lid van de schoolcommissie. Toen werd begonnen met de voorbereidingen voor het schoolkerstfeest, zei hij: ‘Ja, no moatte wy wer dwaande mei it âld krystfeest.’
Terug naar het Ald Each. Deze straatnaam, er is maar één woning gebouwd aan deze straat, is afgeleid van de naam van de pastorieboerderij van Easternijtsjerk: ‘In ’t Oogh’. Na de Reformatie werd deze pastorieboerderij gebruikt door de predikant (of hij verhuurde die). In ieder geval behoorden de inkomsten tot het honorarium van de predikant. De boerderij was gelegen tussen de weg Nijtsjerk-Bollingwier en het riviertje de Peazens. Dat duurde tot ongeveer 1830 toen de boerderij werd afgebroken. De balken (bynten) werden hergebruikt voor het bouwen van het Armhuis in het dorp, aan de merktekens op de bynten is dat hergebruik nog steeds te herkennen in boerderij ‘1832’.
Wat betekent die naam ’t Oogh eigenlijk?
’In ‘t Oogh’ staat als naam voor deze pastorieboerderij in de oude boeken. ’t Oogh’ heeft als oude betekenis ‘eiland’. Bekendste voorbeeld van deze verklaring is wel Schiermonnikoog, het oog -het eiland- van de schiere (grijze) monniken.
Maar hoe is dat ‘eiland’ te verklaren?
Daar zijn twee antwoorden op mogelijk. In de eerste plaats was deze boerderij oorspronkelijk gelegen tussen twee stromen van de rivier de Peazens. De ene stroom is er nog steeds: het riviertje de Peazens dat west van Bollingwier naar de Waddenzeekust bij Peazens stroomt. De tweede stroom is grotendeels verdwenen maar stroomde na Nijewier ten oosten van Bollingwier naar Easternijtsjerk en kwam by ‘Trije Huzen’ in een ‘baai’ terecht die deel uitmaakte van het oude stroomgebied van de Peazens. Een vrij brede vaart is er nog een restant van.
De tweede mogelijkheid is wat prozaïscher. Deze pastorieboerderij lag als enige in het grote gebied tussen Bollingwier-Easternijtsjerk-de Peazens als het ware op een eiland – ’t Oogh. De boerderij was daarbij ook nog op een terp gelegen, dus op een eenzame hoogte in dit grote gebied.
Helaas is die terp in de loop der jaren (na 2000?) langzamerhand verdwenen door ruilverkaveling; een groot gemis voor de geschiedenis van Easternijtsjerk.
Maar gelukkig hebben we Ald Each nog!!
