De Sint Cecilia-10 De oorsprong
Al ligt de oorsprong van de kerk van Easternijtsjerk in een ver verleden, toch is er wonderlijk genoeg betrekkelijk veel over bekend. Zo staat vrijwel zeker vast dat de stichters van de kerk, en daarmee van het dorp, een Dokkumer echtpaar was. Deze mensen, Dodo en Siburg genaamd, bezaten veel land op de plaats waar later Easternijtsjerk ontstond. Zij schonken hun boerderij (hun ‘grangia’ staat er in de tekst) rond 1165 aan abt Freark van het klooster Mariëngaarde te Hallum met als voorwaarde dat de monniken er een kerk zouden bouwen en dat Dodo en Siburg op hun oude dag een rustig plekje in het klooster zouden krijgen. Het gebied waar Easternijtsjerk zou ontstaan behoorde eerst waarschijnlijk aan de kerk van Eanjum, dus de kerk van Eanjum kan als de moederkerk van Easternijtsjerk worden beschouwd.
De stichting van een nieuwe parochie kreeg alleen de toestemming van de Kerk als er voldoende waarborg was voor het onderhoud van het gebouw (de patroon), de pastoor (pastoriegoederen) en eventueel de kapelaan (prebende) of koster (kosterye). De waarborg dat de nieuwe parochie voldoende financiële middelen zou verkrijgen om bestaansrecht te hebben, bestond uit de door Dodo en Siburg geschonken landerijen. Maar dat niet alleen, want maar liefst een 30 boerderijen (onder invloed van Dodo?) sloten zich aan bij de nieuwe parochie.
De monniken en de bewoners van de nieuwe parochie gingen aan het werk en stichtten een kerk die gewijd werd aan Sint Cecilia, een geliefd heilige van Freark fan Hallum. Zij was de heilige die muziek en zang propageerde en beschermde (schutspatroon). De kerk werd gebouwd op een speciaal daarvoor opgeworpen terp, de kerkterp, omdat het gebied nog lange tijd bloot stond aan overstromingen.
Het dorp (= de boerderijen) dat rondom de nieuwe kerk ontstond, kreeg de toepasselijke naam: Nyatsjercka. Deze naam veranderde in de loop der eeuwen in Easternijtsjerk.
Over de roomskatholieke tijd van kerk en gemeente is verder weinig bekend, slechts de naam van een enkele pastoor bleef bewaard. Wel moet er rond 1500 veel vertrouwen in de toekomst geweest zijn want de oude kerk werd in z’n geheel weggebroken en daarna behoorlijk vergroot weer opgebouwd. Een bouwnaad aan noord- en zuidzijde herinnert hier aan. Aan de toren kwam men niet, die bleef zoals hij was.
De laatste pastoor van het dorp was Sippe Baukesz, hij bediende zich ook van de Latijnse naam Cyprianus, een naam die wat meer indruk maakte. Hij weigerde in 1580, ten tijde van de Reformatie, over te gaan op de nieuwe (gereformeerde) religie en moest daarom het veld ruimen.
De foto toont het beeld van Freark fan Hallum, abt van Mariëngaarde.
Colofon
De Sint Cecilia te Easternijtsjerk, Reinder Tolsma, 2023
