De Sint Cecilia

Al sinds jaar en dag beheerst de robuuste toren van de Nederlands Hervormde Kerk de contouren van het dorp Easternijtsjerk. Na het tot stand komen van de PKN-gemeente Oosternijkerk in 2005 kreeg dit kerkgebouw de naam Sint Ceciliakerk toegewezen. De kerk was namelijk in de Rooms Katholieke tijd gewijd aan Sint Cecilia, de heilige van de muziek.

{_183525 left 200px_}

Dat althans is af te leiden uit een akte uit 1431 waarin een landruil uit 1415 wordt bevestigd tussen een Popeka Doyngha uit Britsum en het klooster Klaarkamp onder Rinsumageast. In deze akte wordt gesproken over

Al ligt de oorsprong van de kerk van Easternijtsjerk in een ver verleden, toch is er wonderlijk genoeg betrekkelijk veel over bekend. Zo staat vrijwel zeker vast dat de stichters van de kerk, en daarmee van het dorp, een Dokkumer echtpaar was. Deze mensen, Dodo en Siburg genaamd, bezaten veel land op de plaats waar later Easternijtsjerk ontstond. Zij schonken hun boerderij (hun ‘grangia’ staat er in de tekst) rond 1165 aan abt Freark van het klooster Mariëngaarde te Hallum met als voorwaarde dat de monniken er een kerk zouden bouwen en dat Dodo en Siburg op hun oude dag een

Aan de ingangspartij onder het orgel is nog goed te zien dat oorspronkelijk de zitplaatsen in het schip in twee rijen waren opgesteld; bij de vernieuwing van 1935 is dat veranderd in de huidige opstelling. Ook de herenbanken (voorheen in het koor van de kerk) werden toen verplaatst. Een gedenkteken in de zuidmuur herinnert er nog aan:

"Dit bedehuis der vaderen
Van binnen vernieuwd
Uit 's Heeren hand
Weer in gebruik genomen
Den 25 juli 1935"

Het Comité Vernieuwing Interieur was voor een en ander verantwoordelijk en heeft de kosten buiten de kerkvoogdijk

De kerk bezit een orgel dat in 1813 gemaakt werd door de Leeuwarder orgelbouwer I.A. Hillebrandt. Dat valt althans op te maken uit een briefje dat bij de restauratie in 1970 gevonden is in een van de windladen:

" I.A. Hillebrandt gemaakt in Iaar 1813 Orgelmaker".

In een van de pijpen werd het volgende opschrift ontdekt:

"De 2. Februarij 1814 heeft Aaltje Eennes Rijpma de eerste Pijp in het nieuwe orgel geplaatst, oud 21 jaar".

In de boeken van de Kerkvoogdij wordt het orgel voor het eerst genoemd in 1825 als aan de orgelbouwers S. en J. van Dam te Leeuwarden

De bouwtijd van de toren wordt geplaatst eind 12e begin 13e eeuw, de tijd van de romaanse bouwstijl. Dat is ook goed te zien aan dit bouwwerk: zware en massieve muren, kleine en soms rondbogige openingen. Het bij de meeste oude kerken in Fryslân gebruikelijke zadeldak geeft de indruk van een eenvoudige, zelfs wat plompe, massieve toren. Beneden de verdieping waar zich de klokkenstoel bevindt, zijn de muren helemaal zonder versiering. Alleen enkele smalle muurspleten die zich binnenin de toren wat verbreden, zorgen voor onderbreking van de rijen stenen. De klokkenstoelverdieping is van

In de toren hangt op de vierde verdieping een klok uit 1668, gegoten door de Leeuwarder klokkengieter Jurjen Balthasar; het was diens laatste klok in Fryslân. Het gewicht van de klok is 750 kg. De klok draagt het volgende opschrift:

“Jurjen Balthasar heeft mij gegoten    1668
Georg Wilco Freiheer toe Schwartzenberg
en Hohenlantsberg Grijtman over Oostdongeradeel
Johannes Hilarius Pastor in Nijkerk
Wybe Annes mede bizitter van t Gerecht Oostdongeradeel”

Hierbij is het wapen van Schwartzenberg afgedrukt. In 1909 vertoonde de klok een sch

De boeken van de kerkvoogdij van Easternijtsjerk beginnen pas in 1825. Er moeten rond 1935 nog wel veel oudere boeken geweest zijn want de schrijver van een aantal artikelen over Foeke Sjoerds citeert royaal uit het ‘Rekenboek’ van de kerkvoogdij betreffende betalingen aan de koster-voorzanger-klokluider-schoolmeester Foeke Sjoerds. Helaas is het betreffende boek daarna verloren gegaan. Door deze omstandigheid is weinig tot niets bekend over werkzaamheden aan de Sint Cecilia vóór het begin van de 19e eeuw. Dan komt de kerk voor het eerst voor in de boeken van de ge

In het verleden was het de gewoonte om overledenen ín de kerk te begraven en wel zo dicht mogelijk bij het altaar, in de Roomse tijd, of bij de preekstoel, na de Reformatie. Graven van vóór de Reformatie zijn in de Sint Cecilia niet voorhanden, maar wie geld had, kon nadien een goed plekje in de kerk bemachtigen. Zo ligt de grootste steen in de Sint Cecilia recht voor de preekstoel en bedekt het overleden lichaam van twee predikanten, van wie we weten dat in ieder geval de ene veel land in bezit had. In Easternijtsjerk was geen adel aanwezig, maar er gaan verhalen van a

Op het kerkhof zijn ook een aantal bijzondere grafstenen aanwezig. Zo is daar het graf van Foeke Sjoerds te vinden. Foeke werd geboren in Ie waar zijn vader hem opleidde tot schoenmaker, is schoolmeester geworden in Ljussens en sinds 1742 schoolmeester in Easternijtsjerk. Naast allerlei (kerkelijke) baantjes en zijn schoolmeesterschap vond hij ook nog tijd om geschiedenisboeken te schrijven; hij was dus schoenmaker, schoolmeester en schrijver!
In 1913, 200 jaar na zijn geboorte, werd er een gedenkteken bij zijn graf geplaatst. De burgerlijke gemeente onderhoudt het graf van Foeke en de

Tegen de muur van de koorsluiting van de Sint Cecilia hangt een bord waarop de namen van de predikanten vermeld staan die de Hervormde Gemeente te Easternijtsjerk hebben gediend. Na 2006 zijn dit predikanten van de PKN-gemeente Oosternijkerk. Het bord bevat de volgende namen: (een ⴕ  geeft aan welke predikanten in de kerk zelf begraven liggen)

Schelto van Aijtsema                                 1593-1609  ⴕ

Christophorus Hiddius Swagemus           &nbs

Sint Cecilia, 1928.
Dit kerkgebouw moet rond 1200 tot stand zijn gekomen, de toren is in ieder geval van die tijd, het schip is later nog eens vergroot. Gedacht wordt dat monniken van het klooster Mariëngaarde de initiatiefnemers zijn geweest; Cecilia, heilige van de muziek, was de geliefde heilige van de bekende abt van dit klooster, Freark fan Hallum.

Na de reformatie ging het voorheen katholieke kerkgebouw over naar de hervormden, sinds 2005 hoort het gebouw bij de Protestantse Gemeente Oosternijkerk.

In 1935 werd het interieur van de kerk behoor