Jan Dekker - Herinneringen-4
6. Dorpsfeesten
Aan de dorpsfeesten deed iedereen mee, het maakte niet uit of je rijk was of arm, gelovig of niet. Het waren feesten van verbroedering, vooral na de bange oorlogsjaren toen er niet te feesten viel. Zo zie ik nog dominee van Andel, anders keurig gekleed, wandelstok tikkend (één tik, nog een tik, nog een tik, en dan een grote zwaai omhoog om de volgende serie van drie tikken in te leiden ) door het dorp wandelend, als volleerde hoogspringer op het feestterein zijn kunnen vertonen. En wat kwam dat kleine manneke hóóg! Op feestdagen was hij ook de dorpssneldichter. In een mum van tijd ging het los."Daar is Eibert (de Vries) die zo blij werd, toen zijn zoon uit Duitsland vrij werd". "Daar is Gert (mijn vader dus), als een hert, hijgend naar een bord met snert." (vader was gek op snert) "Daar is"...en zo ging het door tot en met de letter Z.
7. De Mivon (Middenstandsvereniging Oosternijkerk)
" Wêrom bûten it doarp to keapjen as it hjir to krijen is?" Met deze slogan verdedigden de middenstanders zich tegen de opkomende centralizering van de handel in de handen van enkelen en hielden een jaarlijkse winkelweek om dit streven te onderstrepen. Wie waren die middenstanders?
Ik herinner me Mark Boersma (bakker)
Weduwe Eelkema (levensmiddelen)
Haaike Kingma (melkproducten)
Jaap Berga (kleding - als er iets niet in voorraad was hoorde je: "mevrouw, wurdt net mear brúkt"-)
Jaap Kingma (kapper, met een bordje; "HH.artsen hebben voorrang". Hij was eens met vader aan 't vissen in de Súder-Ie tegen zonsopkomst en slaakte toen de kreet: " O sintsje, ferwaarmje dochs myn kâlde kuten".)
Anne Piepertsje (snoepgoed vooral puntzakjes salmiak voor een halve cent)
Siem Heeringa (bakker)
Tamme Lolkema (melkproducten)
Eibert de Vries (slager, waar vader vroeger in de kost was)
Sieger Rozendal (keukenspul en boerengerei, reed met een dichte wagen ook langs andere dorpen)
Reinder Buwalda (bakker, ik weet nog goed dat zoon Piet met een enorme vierkante korf de broodwaren rondreed al hijgend tegen de strakke wind)
Lieuwe Koopmantsje (rookwaren)
Tamme Soepboer (levensmiddelen)
Geert Jongeling (levensmiddelen)
Tjeerd Holwerda (slager) e.a.
Er waren dienstverleners zoals:
Bankier Gerrit Gardenier
Smid Wiltje Rozendal
Postbode Wessel Rozendal (die bijna alles wist van 't dorp)
Sake Postma (schoenreparateur)
Smid Anne van Driesum (als hij een paard besloeg, suste hij "Ho Piet, beste Piet", maar als het paard sloeg was het :"Bliksem Piet"): en anderen.
Een heel aparte dienstverlener was een heel aardige en gemoedelijke man, Pieter Torensma, tonnenophaler, meer bekend als Pieter Húskeleger of Piter Tontsje. Veel mensen vinden dit nu misschien gek, maar die man was extreem nuttig in het straatbeeld voordat de rioleringen kwamen. Het product van zijn ophalen ging naar het Jiskelân waar het in een grote betonnen tank gestort werd. Stiekem heb ik wel eens geprobeerd op de korst van die dikke drab te lopen om te kijken of het wel "hield", maar ben gelukkig niet te ver gegaan in dit pogen. Pieter reed op een paard-en-wagen met drie wielen, een kleine voor en twee grotere achter. In zijn vrije tijd had hij nóg een vreemd bijbaantje, "lykoansizzer". Als er iemand overleden was, kwam hij de huizen langs, gestoken in een zwart uniform met zilveren tressen, trok het bekende begrafenisgezicht en galmde door de deuropening: "Heden is overleden die-en-die", enz.
8. De kerk.
We waren lid van de Geref kerk aan de Langgrousterwei. Kennelijk zat ik niet genoeg stil, want eens liep smid Van Driesum zijn bank uit en gaf me een flinke draai om de oren (moet je vandaag aan de dag eens proberen) midden in de dienst. Een andere keer riep ds. Brilman van de preekstoel mijn naam omdat ik volgens hem herrie zat te maken op de achterbank: ik ben na de dienst naar de pastorie gestapt, belde aan en heb dominee eens flink gezegd dat-ie goed fout zat met zijn opmerking omdat ik het toen toevallig niet deed.
Als penningmeester van de knapenvereniging ben ik ooit eens op de kansel geklommen om het jaarverslag voor te lezen met de beginwoorden: "Hier sta ik dan om U verslag te doen van het slijk der aarde".
Bij de hervormde kerk bevond zich de begraafplaats. Als er iemand begraven werd trok iedereen zijn zwarte pak of jurk aan, de vrouwen soms met zwarte sluiers tot bijna op de grond. 'k Heb moeder nog wel zo zien lopen. De klok beierde en men liep drie keer om de kerk (voor het verdrijven van de geesten, is me eens uitgelegd). Ter compensatie was er achteraf koffie met begrafeniskoeken. Beide kerken, hervormd en gereformeerd, zaten in de oorlog en in de na-oorlogse jaren vol, men vond troost in het geloof. Mijn vriend Pieter Gardenier was hervormd, 'k heb nog een Friese bijbel met zijn opdracht voorin in het Fries. Met Piet heb ik eens bij hem thuis de hele Johannes-Passion van Bach beluisterd.
Ja, en zou ik door kunnen gaan. Over de autoritten samen met vader langs de patienten als hij zijn ronde deed. Over het snoekvissen met hem en zijn sleephengel, langs de wallen van de’ âld-Peazens’. Over de sneuptochten door de velden. Over moeder die ik zag lopen met een "pantsje sop" voor een zieke en bij het afgeven van medicijnen aan de deur. Over de eerste Mickey Mousefilm door Jan Gardenier vertoond. Over...
Colofon
De Doarpsskille Reuny Edysje, september 2012
