Tilkema Transport

©: Reinder Tolsma

De bakermat van het bedrijf Tilkema Transport ligt in Easternijtsjerk.

In 1912 was het Douwe Tilkema sr. (turfschipper en veerijder) die begint met het transportbedrijf in Easternijtsjerk. Het vervoer over de weg ging eerst met paard en wagen om veelal agrarische goederen zoals aardappelen en bieten te vervoeren. Tilkema begon het bedrijf aan de Langgrousterwei 43, na 1939 aan De Lyts Ein 31.

In 1925 werd de eerste auto (T-FORD) aangeschaft. Door samenwerking met anderen in het dorp wordt na enige tijd de naam V.T.B. (Verenigde Transport Bedrijven). Deze samenwerking werd in 1957 beëindigd.

In 1958 verhuist Tilkema naar Burgum, waar een bedrijf wordt overgenomen, de naam wordt dan veranderd in Tilkema Transport en de zonen van Douwe Tilkema vormen de directie; Pieter, Tjeerd en Freerk Tilkema.
Ze hebben dan drie auto's en vier man personeel.
Een vergelijking (in 1979 waren dit: 20 vrachtwagens, 26 man personeel en 417 ton laadvermogen).

Eén van de hoogtepunten van het bedrijf was wel het meehelpen aan de drooglegging van de Lauwerszee. In 1962 werden ze gevraagd mee te werken en de opdracht werd in 1969 voltooid.
Vanaf 1964/65 kreeg het bedrijf internationale vervoer.
In 1973 wordt de naam veranderd in Tiltrans B.V.
Over het allereerste -gemotoriseerde- begin van Tilkema bestaat nog een leuke anekdote die we hieronder weergeven.

Ferhaaltsje fan Gjerryt Elzinga
Over het ontstaan van het transportbedrijf van de Tilkema’s weet ik nog het volgende verhaal te vertellen. Uit de hand van mijn grootmoeder Gerritje Elzinga-Jousma.

Het was voor de oorlog misschien tussen 1925 en 1930 toen Douwe Tilkema nog met paard en wagen vee vervoerde naar de veemarkt in Leeuwarden
Onderweg verwisselden ze de paarden bij Sybrandahûs waarna ze verder reden tot waar nu de E-10 is, daar verwisselden ze de paarden nog een keer en reden door naar de veemarkt.
In de herfst en winter was het kou lijden op de wagen.
Nu gebeurde het op een (zeer) koude herfstdag in Hantumhuzen dat Douwe een fles Beerenburg bij zich had om zo nu en dan een slokje Beerenburg op te drinken, om warm te blijven.
Dat merkte een veehandelaar bij het inladen van een koe op de wagen.
Hij zei: ‘Douwe, als je die fles thuis laat en wij kooplui zamelen geld in voor een vrachtauto dan spaar jij levensjaren en onze koeien komen beter op de veemarkt. Wat zeg je ervan?’ Dit was niet tegendovemansoren oren gesproken. Zo kwam het transportbedrijf tot stand.
In het kort Beppe’s verhaal.

Een rijbewijs had je toen gauw, in Peazens woonde bijvoorbeeld zo'n 'examinator'. En in Dokkum ging dat alsvolgt:

Hoe ging in Dokkum het afnemen van het examen van de toekomstige automobilist?
De man die ermee was belast bleef staan op de Markt, de kandidaat kreeg de opdracht om met de eigen auto op de markt een rondje om de paal van Burgemeester Jonker te rijden. Ging dat goed dan was hij volleerd en kreeg van de ’examinator’ een ondertekend briefje waarmee hij tegen betaling zijn rijbewijs kon halen. Wel teverstaan dan ook in alle categorieën, van motor tot vrachtauto!

Regels van de Weg
Er was in die tijd (1928) een boekje met als titel: Regels van de weg.
Daarin stond onder het kopje ‘Goede wenken en waarschuwingen’:
‘Maakt het u tot een gewoonte zooveel mogelijk rechts te rijden, ook al staat de gehele weg tot uwe beschikking.’
‘Binnen de bebouwde kommen der gemeente mag de linkerzijde van de weg alleen bereden worden wanneer dat nodig is voor het voorbijrijden.’ 
En nog een leuke bijzonderheid:
Omdat er nog veel verkeer was van paard en wagen (en auto’s dus vaak vaart moesten minderen) moest men als teken bij het verminderen van vaart de hand op en neer bewegen!

Carrosseriebedrijf Hulshoff te Dokkum
Het navolgende komt uit het archief van de Carrosseriebouwer Hulshoff uit Dokkum, gevestigd in de Kerkstraat vrijwel aangebouwd tegen de Grote of Sint-Martinuskerk.

Tilkema-Oosternijkerk
Zo rond 1912 begon Douwe Tilkema met een loonbedrijf dat later werd uitgebreid met het transport van agrarische producten. En om de basis te verbreden ook transport van vee, het spreekt vanzelf dat de vrachtwagens aan hun taak moesten worden aangepast. Voor de oorlog werd op basis van een chassis een cabine en ook een laadbak opgebouwd.
In de administratie van Hulshoff Carrosseriebedrijf komt de naam Tilkema Oosternijkerk regelmatig voor waaruit je de conclusie zou kunnen trekken dat de opbouw door hen is verzorgd.
Een van de bewijzen daarvoor is ook dat Gerrit Tilkema als kleine jongen vaak ging kijken hoever de bouw vorderde aan de Kerkstraat in Dokkum. Ook zijn er uit het familie-archief nog foto’s opgedoken van een DAF en een COMMER die na de ombouw voor het werk werden ingezet.
Na de oorlog veranderde de situatie en liet Tilkema de carrosseriebouw onderbrengen bij de firma Brouwers in Holwert.

© Tekst: Annie Meinema van der Mossel © Foto voorblad: Reinder Tolsma